Τοπική επιχειρηματικότητα και κατανάλωση

 του Δημου Χλωπτσιουδη
Γράφαμε, σε προηγούμενο φύλλο, ότι το λεγόμενο «κίνημα της πατάτας» πρέπει να μετατραπεί σε ουσιαστικό καταναλωτικό κίνημα και να σταθεί αφορμή ώστε να καλλιεργηθεί επιτέλους μια υγιής καταναλωτική συνείδηση. Ένα ερώτημα όμως που πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, είναι κατά πόσο τελικά έφυγαν από τη μέση οι μεσάζοντες. Και τούτο, όσο και να ακούγεται προβοκατόρικο, τίθεται επειδή ακριβώς το κίνημα όπως εξελίχθηκε από μια αγνή δράση (και φυσικά ακόμα υπάρχουν αγνές προθέσεις) έγινε αντικείμενο αυτοδιοικητικής δράσης και λαϊκισμού.
Οι μεσάζοντες που απολάμβαναν κέρδος --οικονομικό-- έφυγαν και τη θέση τους πήραν μεσάζοντες με κέρδος πολιτικό και κοινωνική ή μιντιακή προβολή. Βέβαια, τα αγαθά είναι φτηνά, αλλά μπορούμε να αρκεστούμε στις πρόσκαιρες αυτές αυτοδιοικητικές δράσεις; Αν δεν θεσμοθετηθούν όμως οι ενέργειες τούτες, είμαστε καταδικασμένοι και πάλι.


Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει, λόγω εγγύτητας, έναν ιδιόρρυθμο ρόλο ανάμεσα στον καταναλωτή και τις τοπικές επιχειρήσεις, καθώς καλείται να στηρίξει τις τελευταίες, αλλά και να προστατεύσει τον πρώτο. Καθώς όμως η διεύρυνση της δημοκρατίας περνά μέσα από τη σύνδεση του κινήματος με πρωτοβουλίες πολιτών, η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να συνδεθεί άμεσα με το καταναλωτικό κίνημα. Αναδεικνύοντας τα ταξικά χαρακτηριστικά της μεταμοντέρνας κατανάλωσης, ανακαλύπτονται και οι κοινοί δεσμοί ανάμεσα στα δύο –φαινομενικά-- αντιμαχόμενα στρατόπεδα, που ουσιαστικά όμως διαθέτουν δεσμούς συμμαχίας.
Αναγκαίο κρίνουμε να ιδρυθούν με αυτοδιοικητικές πρωτοβουλίες fora ή σύνδεσμοι καταναλωτών κι επιχειρήσεων με κοινές δράσεις. Ο θεσμικός --κινηματικής φύσης-- άμεσος διάλογος καταναλωτών και επιχειρηματιών, υποχρεωτικά θα φέρει την αναγκαία οικονομική ισορροπία στην τοπική αγορά, μια αρμονία η οποία θα φέρει σε επαφή καταναλωτές κι επιχειρηματίες με ό,τι τούτο συνεπάγεται.
Από την αυτοδιοικητική πλευρά, οι εκπτωτικές κινήσεις για τις ευπαθείς ομάδες είναι οι εύκολες ιδέες, όπως και τα διάφορα κοινωνικά παντοπωλεία που συχνά προσφέρουν μια καλή διαφήμιση σε επιχειρηματικούς κολοσσούς. Και, βέβαια, οι συντηρητικές δημοτικές αρχές έχουν κάθε λόγο να στηρίζουν τις επιχειρήσεις-κολοσσούς· οι αριστεροί όμως δήμοι γιατί να μη στηριχτούν στις ίδιες τις κοινωνικές δυνάμεις της περιοχής τους; Προτάσεις για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες στα πρότυπα της νεοφιλελεύθερης φιλανθρωπίας είναι φυσικά ασύμβατες με την αριστερή λογική.
Αντίθετα λοιπόν από τη λογική των υπεραγορών που εμφανίζονται ως καλοί Σαμαρείτες, οι δήμοι θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τοπικούς φορείς για τη δημιουργία αποθηκών με προϊόντα --δωρεές ή εξ αγορών--, τα οποία με ευθύνη τους θα μοιράζονται στους έχοντες ανάγκη. Μέσα από τη συνεργασία με τον τοπικό εμπορικό σύλλογο μπορεί να ιδρυθεί μια αποθήκη τροφίμων, ώστε να χορηγούνται βασικά αγαθά ανάλογα με τις ανάγκες των οικογενειών.
Στη σύγχρονη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, μαζί με τους μισθωτούς, οι μεσοαστικές επιχειρήσεις είναι εκείνες που πλήττονται πρωτίστως. Σε επίπεδο όμως της τοπικής κοινωνίας, τα οικονομικά προβλήματα των μεσαίων επιχειρήσεων διαπερνούν όλο τον κοινωνικό ιστό, τον συντηρητικοποιούν και τον αποδυναμώνουν. Άλλωστε, τα εργατικά και τα μεσαία στρώματα συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, εφόσον όλα δέχονται τις νεοφιλελεύθερες επιδρομές στα δικαιώματά τους, εφόσον όλα --όλο και πιο φανερό-- έχουν εχθρό το μεταμοντέρνο κράτος. Το ζητούμενο είναι, μέσα από τέτοιες κινήσεις, να αναδειχθεί ένα κίνημα που θα προσπαθήσει να λειτουργήσει αυτόνομα.
Η ενίσχυση των τοπικών επιχειρήσεων και της υγιούς κατανάλωσης μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο μιας κινηματικής συνεργασίας της δημοτικής αρχής με τους ίδιους τους φορείς στο όνομα της προστασίας του καταναλωτή. Γιατί τον καταναλωτή, σε τελική φάση, συμφέρον έχει μόνο ο τοπικός επιχειρηματίας να τον προστατεύσει και όχι η απρόσωπη πολυεθνική που τον ανταγωνίζεται.
Σε συνεργασία μπορούν να βρουν από κοινού, επιχειρηματίες και δημοτικές αρχές, τα προτερήματα εκείνα των μικρών επιχειρήσεων απέναντι στις πολυάνθρωπες ανταγωνιστικές εταιρείες που τους απειλούν. Έτσι, κινηματικά, πρέπει να ενισχυθούν οι πιέσεις ενάντια στα πολυκαταστήματα των πολυεθνικών που στο όνομα της ελευθερίας --που επιβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός-- εγκαθίστανται σε κάθε πόλη περιθωριοποιώντας τις ήδη πιεσμένες από την πολιτική των τελευταίων ετών μεσαίες επιχειρήσεις και εντείνοντας την οικονομική δυσπραγία, και την ανεργία, φτωχαίνοντας και αποδυναμώνοντας την ίδια την τοπική κοινότητα.
[Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων]
Ο Δήμος Χλωπτσιούδης είναι φιλόλογος-ιστορικός και διατηρεί το μπλογκ Ο δείμος του πολίτη
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=679399